22 Haziran 2025 tarihli ve 32934 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan yeni yönetmelikle birlikte, bina hasar tespitine dair önemli bir değişiklik yürürlüğe girdi. Bundan böyle binaların hasar durumları, yüzeysel gözlemlerle değil; mühendislik hesaplamalarına ve bilimsel analizlere dayalı olarak değerlendirilecek.
Depremler sonrası özellikle yeni binalarda detaylı inceleme yapılmadan verilen yıkım kararları, hem vatandaşlar hem de meslek odaları tarafından sıkça eleştirilmişti. Yeni yönetmelik bu eleştirilere yanıt niteliğinde. Yönetmelik kapsamında artık bina performans analizleri zorunlu hale getiriliyor ve yapı denetimli binalarda alınacak kararlar bilimsel temellere dayanmak zorunda olacak.
DAİMFED Malatya Şube Başkanı, İnşaat Yüksek Mühendisi Kadircan Esen, 1 Haziran 2024 tarihinde düzenlediği basın toplantısında konuya ilişkin önemli açıklamalarda bulunmuştu. Esen, deprem sonrası bazı yeni binalarda detaylı analiz yapılmadan yıkım kararları verildiğini ve bunun mühendislik bilimine aykırı olduğunu belirterek şu ifadeleri kullanmıştı:
“Yeni binaların birçoğuna detaylı analiz yapılmadan yıkım kararı verildi. Bu yaklaşım hem mühendislik bilimine aykırı hem de milli ekonomiye büyük zarar verecek niteliktedir. Bir binaya sadece yüzeysel gözlemle, birkaç çatlak ya da dökülmeye bakarak karar verilmemeli. Aynı şekilde dışarıdan hasarsız gibi görünen bazı eski binaların da statik performansı yetersiz olabilir. Yani her sağlam görünen bina güvenli değildir. Bu tespitlerin mutlaka mühendislik analizlerine ve performans değerlendirmelerine dayandırılması gerekir.”
Bu açıklamaların ardından Malatya başta olmak üzere çeşitli deprem bölgelerinde faaliyet gösteren STK’lar da benzer uyarılarda bulunmuş, özellikle ekonomik ömrünü sürdürebilecek yapıların bilimsel gerekçeler olmadan yıkılmasının hem şehircilik hem de ekonomi açısından ciddi sonuçlar doğurabileceği vurgulanmıştı.
Yayımlanan "Afetler Sonrası Bina Hasar Tespiti Yapılmasına İlişkin Genel Kurallar Hakkında Yönetmelik", 6 bölüm ve 36 maddeden oluşuyor. Yönetmelikte bina hasarlarının nasıl tespit edileceği detaylı şekilde tanımlanmış durumda. Artık sadece çatlaklara veya dökülen sıvalara bakılarak değil; yapıların performans analizleri üzerinden karar verilecek.
Bu düzenleme ile birlikte, bina yıkım kararlarının subjektif değil, tamamen mühendislik verilerine dayalı olarak alınması hedefleniyor. Özellikle yapı denetimli binalarda, bundan sonra psikolojik etkenlerin değil, somut mühendislik hesaplarının esas alınacağı vurgulanıyor.
Sonuç olarak, yeni yönetmelik, deprem sonrası süreçte doğru ve adil kararların alınmasını sağlamaya yönelik önemli bir adım niteliği taşıyor. Hem insan hayatının korunması hem de şehirlerin yeniden yapılanmasında kaynakların verimli kullanılması açısından bu bilimsel yaklaşımın önemi büyük.(İHA- Mynet)
